12 kwietnia 2016
Historia niezwykłej biblioteki w St Gallen

Wąską drogą przez gęstwinę szła grupa podróżnych. Wędrowali od wielu dni znad Jeziora Bodeńskiego, a ich celem była odległa jeszcze Italia. Niestety nie wszyscy znosili wysiłek dobrze. Gall od dwóch dni cierpiał na wysoką gorączkę. Żeby nie być ciężarem dla pozostałych podróżnych, postanowił zostać w dzikim miejscu i wybudować sobie małą celę, w której sam będzie szukał bliskości z Bogiem. Był rok 612. Gall nie mógł przypuszczać, że kilkaset lat później w tym miejscu znajdować się będzie jedna z najsłynniejszych bibliotek na świecie.
 

Czytać trzeba codziennie

Do odludnej celi z czasem zaczęli przybywać powiadomieni przez towarzyszy Galla uczniowie, społeczność rozrastała się. W 719 roku na jej czele stanął niemiecki mnich Ottmar i rozpoczął budowę klasztoru benedyktyńskiego. Jednocześnie sporządzano manuskrypty, potrzebne na msze święte, do szkoły i do spraw administracyjnych. Ich liczba rosła w błyskawicznym tempie, ale nie ma się co dziwić, skoro Ottmar wyznawał zasadę: “Czytać trzeba codziennie”.

W najstarszym katalogu klasztornej biblioteki, pochodzącym z lat 860-865, zapisano 426 dzieła. Nie liczono przy tym biblioteki szkolnej, kościelnej ani zbiorów książek poszczególnych mnichów.
 

Dziedziniec klasztoru w St Gallen, w którym znajduje się biblioteka

Dziedziniec klasztoru w St Gallen, w którym znajduje się biblioteka

Tragiczny los patronki bibliotek

W X wieku opactwo, nazywane już St Gallen na cześć założyciela, przeżywało najtrudniejsze chwile w historii. W 926 roku zostało najechane przez Węgrów, a w 937 zostało spustoszone przez pożar. Część manuskryptów została zniszczona, ale większość udało się zachować.

Wszystko dzięki rekluzie Wiboradzie, która przewidziała napad Madziarów. Pisma wcześniej wywieziono w bezpieczne miejsce na wyspie Reichenau. Sama Wiborada nie przeżyła walk w St Gallen. W 1047 roku została jako pierwsza kobieta w historii kościoła uznana za świętą, a do dzisiaj jest patronką między innymi bibliotek i miłośników książek.
 

Męczeństwo św. Wiborady

Męczeństwo św. Wiborady

Spór między Zurychem a St Gallen

Również okres reformacji biblioteka przetrwała bez większych strat. Reformator, a jednocześnie burmistrz St Gallen, Joachim von Watt był humanistą i doceniał wartość biblioteki. Gorzej było w roku 1712, kiedy podczas wojny domowej klasztor został zajęty przez wojska Zurychu i Berna. Wiele dzieł zostało wywiezionych do tych miast. Doprowadziło między innymi do “kulturowego sporu” między St Gallen a Zurychem, który został zażegnany dopiero w 2006 roku dzięki mediacjom rządu Szwajcarii.

Najpiękniejsza sala biblioteczna

Opactwo w St Gallen zostało rozwiązane w 1805 roku. Do tego czasu było jednym z najbardziej znaczących, rozwijających się i wykształconych w chrześcijańskiej Europie. Pozostał po nim unikalny księgozbiór i niezwykła biblioteka, w której w latach 1758-1767 dobudowano nową salę. Szybko została ona uznana za najpiękniejsze barokowe pomieszczenie w Szwajcarii w budowlach nie kościelnych.
 

Sufit w bibliotece w St Gallen

Sufit w bibliotece w St Gallen

Nad wejściem znajduje się napis w języku greckim, tłumaczony jako “Uzdrowisko dla duszy” lub “Apteka dla duszy”. Dookoła ustawione są regały z książkami, a w połowie wysokości zbudowaną galerię. Szczególnej ochronie podlega podłoga z drewna jodły, dlatego do sali można wchodzić tylko w specjalnym obuwiu ochronnym z filcu. Sufit natomiast zdobiony jest malowidłami.
 

Nad wejściem znajduje się napis w języku greckim, tłumaczony jako "Uzdrowisko dla duszy" lub "Apteka dla duszy"

Napis nad wejściem w języku greckim, tłumaczony jako “Uzdrowisko dla duszy” lub “Apteka dla duszy”

W 1983 biblioteka wraz z opactwem św. Galla zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego, jako „doskonały przykład klasztoru z czasów Karolingów”. Spośród zgromadzonych ok. 170 tys. woluminów z wielu można korzystać na miejscu lub wypożyczać do domu. Oczywiście nie dotyczy to najstarszych dzieł: 2100 manuskryptów (w tym Kodeks Sangalleński z VIII wieku) czy 1650 inkunabułów (dzieła drukowane przed 1500 rokiem) i wczesnych dzieł drukowanych (1501-1520). Służą one głównie badaczom analizującym informacje historyczne i stanowią prawdziwą kopalnię wiedzy.
 

Lapidarium biblioteki w St Gallen

Lapidarium biblioteki w St Gallen

Po zwiedzeniu biblioteki warto zjechać windą do piwnicy, gdzie znajduje się lapidarium. Zgromadzono tutaj w większości średniowieczne rzeźby, płyty nagrobne i inne dzieła architektoniczne, które odnaleziono podczas prac badawczych na terenie dawnego opactwa. W kolejnej sali umieszczono wystawę dokumentującą historię klasztoru oraz ilustracje najstarszych dzieł, które nie są dostępne do oglądania.

Najstarsze biblioteki na świecie:

Werona: Biblitoeca capitolare di Verona (zał. ok. 380)
Synaj: biblioteka klasztoru św. Katarzyny (zał. ok. 550)
St Gallen: Biblioteka opactwa św. Galla (zał. 612)
Salzburg: biblioteka opactwa Św. Piotra (zał. ok. 695

Komentarze

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *