30 września 2016
Dookoła Europy 2016 (4): Sztokholm w rytmie ABBY

Sztokholm to czwarty przystanek w naszej podróży po Skandynawii z cyklu Dookoła Europy. Przedpołudnie w stolicy Szwecji decydujemy się spędzić w muzycznym rytmie lat 70. ubiegłego wieku – ruszamy na wycieczkę po mieście śladami grupy ABBA, czyli Benny’ego Anderssona, Björna Ulvaeusa, Agnethy Fältskog i Anni-Frid Lyngstad.

Pierwszy trop jest tuż obok dworca kolejowego, gdzie przyjechaliśmy prosto z Vimmerby. Mowa o hotelu Sheraton, którego wnętrza “zagrały” w filmie ABBA: The Movie (1977). Produkcja dotyczyła wprawdzie tournee zespołu po Australii, gdzie cieszył się on niezwykłą popularnością, ale niektóre sceny trzeba było dograć w Sztokholmie: na przykład moment, w którym zespół czyta w Perth krytyczne artykuły prasowe pod swoim adresem. Agnetha była wtedy w ciąży, więc oprócz pierwszego ogólnego ujęcia w scenach tych pokazywana jest tylko jej twarz.

Sztokholm

Hotel Sheraton

Sam budynek jest tak typowy dla swoich czasów, że rada miasta podjęła decyzję o jego ochronie zabytkowej w takim samym stopniu jak zamek królewski. Czasy ABBY
to zresztą okres wielkiej przebudowy centrum miasta – właśnie w okolicach hotelu w latach 70. zburzono około 400 budynków, aby nadać tej okolicy zupełnie nowy wygląd.

Przechodzimy na drugą stronę dworca, gdzie znajduje się sztokholmski ratusz. Już siedziba rady miejskiej w Kopenhadze zrobiła na nas wrażenie, ale tym razem jesteśmy jeszcze bardziej zachwyceni. To jedna z najważniejszych budowli stylu narodowo-romantycznego w Szwecji. Co jednak ma wspólnego z ABBĄ?

Otóż właśnie tutaj 9-letni Benny miał tutaj swój pierwszy występ, grając na akordeonie, a w 2008 roku w tym miejscu nadano mu tytuł doktora honoris causa za zasługi dla szwedzkiej muzyki. W pierwszych latach istnienia grupa pozowała również na tle ratusza do wspólnego zdjęcia reklamowego dla amerykańskiej firmy produkującej dżinsy.

Sztokholm

Ratusz w Sztokholmie

Zostawiamy robiących niezliczone ilości zdjęć ratusza azjatyckich turystów i przejeżdżamy metrem do stacji Fridhemsplan. Stąd już tylko kilka kroków na ulicę Sankt Eriksgatan 58-60, gdzie niegdyś mieściło się studio muzyczne Polar. Tutaj powstały trzy ostanie albumy studyjne ABBY: Voulez-Vous, Super TrouperThe Visitors.

Było to bardzo nowoczesne studio jak na standardy europejskie, jeden ze swoich albumów nagrali tu też Led Zeppelin. Mikser składał się z 3500 przycisków, a Benny grał na najnowszych syntezatorach, które trafiały do studia prosto z fabryki, zanim pojawiły się na rynku.

Menedżer zespołu Stig Anderson nie sprzedawał praw do albumów jednej wytwórni, lecz przez Polar Music wydawał licencję na poszczególne kraje. Umowy zawierano na trzy lata, aby w tym czasie obserwować rynek. Był sprawnym biznesmenem, personel Polar Studio nigdy nie przekroczył 50 osób, aby nie tworzyć niepotrzebnych kosztów.

Sztokholm

Budynek byłego studia Polar

W latach 70. i 80. XX wieku Szwecja ogromnie podniosła podatki i zespół musiał oddawać państwu 85 procent swoich dochodów. Wspólnie z Andersonem muzycy dużo inwestowali, aby chronić się przed fiskusem. Nie wszystkie inwestycje były udane, a kiedy w 1982 grupa straciła 39 milionów dolarów, drogi zespołu i Andersona rozeszły się.

Na początku XXI wieku budynek słynnego studia próbowano objąć ochroną zabytków, ale wniosek został odrzucony, podobno ze względu na przepisy formalne. W 2004 roku został sprzedany i powstała tu siłownia, a obecnie mieści się sklep muzyczny.

Znowu wsiadamy w metro i wracamy do centrum, do stacji Kungstraedgarden. Stąd dzieli nas przysłowiowy rzut beretem do Opery Narodowej przy Gustav Adolfs Torg 2.

Sztokholm

Opera Narodowa

19 czerwca 1976 roku, na przyjęciu dzień przed ślubem króla Szwecji Karola XVI Gustawa z Sylwią Sommerlath, zespół właśnie tutaj po raz pierwszy wykonał publicznie utwór Dancing Queen. Wszyscy muzycy byli ubrani w barokowe stroje, zgodnie z protokołem dworu. Sama piosenka nie powstała – jak się mówiło – specjalnie na okazję ślubu króla, lecz pół roku wcześniej. Uroczystość była natomiast doskonałą okazją na premierę utworu. Poza tym tekst opowiada o tańczącej królowej, ale 17-letniej, a Sylwia w dniu ślubu miała 33 lata.

 

Znowu czeka nas króciutki spacerek i już jesteśmy przy Berzelli Park 9, gdzie mieści się chiński teatr. Tutaj kręcono zdjęcia do teledysku do utworu The Day Before You Came, a także zorganizowano sesję zdjęciową. Tutaj też odbyła się premiera filmu ABBA: The Movie, na którą przybyli wszyscy członkowie zespołu. Zaledwie trzy tygodnie wcześniej Agnetha urodziła swojego synka Christiana, z którym była w ciąży w trakcie kręcenia zdjęć.

Sztokholm

Teatr Chiński

Ruszamy dalej na przystanek Nybroplan, skąd tramwaj numer 7 wiezie nas na wyspę Djurgarden, chyba w tej chwili najważniejsze miejsce dla fanów ABBY. Wysiadamy naprzeciwko muzeum poświęconego zespołowi, które zostało otwarte w 2013 roku. Wcześniej wszelkie pamiątki związane z zespołem można było obejrzeć tylko podczas okazyjnie organizowanych wystaw w różnych częściach świata.

Historia sukcesu ABBY zaczęła się od zwycięstwa w konkursie Eurowizji z piosenką Waterloo w 1974 toku. Rok później hity S.O.S.Mamma Mia z trzeciego albumu zapewniły im światową sławę.

 

W 1977 roku piosenka Dancing Queen doszła po raz pierwszy do szczytu listy przebojów w USA, a w 1980 roku utwór The Winner Takes It All dotarł do czołowej dziesiątki w 20 krajach i do dzisiaj uchodzi za piosenkę ABBY z najlepszym tekstem. Zaczął się też zmierzch zespołu spowodowany między innymi rozwodami Björna z Agnethą oraz Benny’ego z Anni-Frid. W 1982 grupa ogłosiła przerwę w działalności, której nigdy nie wznowiła.

Sztokholm

Muzeum ABBY

Zaraz za muzeum znajduje się tawerna Mamma Mia The Party, która klimatem przypomina scenerię greckiej wyspy Skopelos z musicalu Mamma Mia! oraz jego filmowej wersji. Właścicielem jest Björn, który z Benny’m i scenarzystką teatralną Catherin Johnson napisali musical oparty na muzyce ABBY. Jego premiera miała miejsce 6 kwietnia 1999 roku w londyńskim Prince Edward Theatre. Dziewięć lat później został na jego podstawie nakręcony film.

Sztokholm

Tawerna Mamma Mia! The Party

Spacerujemy dziesięć minut wgłąb Djurgarden i docieramy do parku Rosendalsvagen, gdzie na jednej z ławek powstało słynne zdjęcie do okładki płyty Greatest Hits z 1975 roku. Co ciekawe, ta okładka trafiła tylko do wydań w Wielkiej Brytanii, Ameryce Północnej i kilku innych krajach. W Skandynawii to słynne zdjęcie znalazło się tylko na wewnętrznej części okładki.

Zdjęcie już wtedy wywołało pierwsze spekulacje o kryzysie w małżeństwie Agnethy i Björna. Björn siedzi z brzegu czytając gazetę, Agnetha patrz prosto w aparat, a Benny i Anni-Frid namiętnie się całują.

Sztokholm

W tym parku powstało słynne zdjęcie na okładkę albumu The Greatest Hits w 1975 roku

Wracamy tramwajem nr 7 do Nybroplan, skąd spacerkiem udajemy się na Stare Miasto. Przy ulicy Baggensgatan 21, w pomarańczowej kamienicy, mieszkali w 1974 roku Anni-Frid i Benny, jeszcze zanim zespół zyskał światową sławę. Starówka też wyglądała inaczej niż dzisiaj – była to zapuszczona dzielnica i raczej niezbyt zachęcająca.

Co ciekawe, na dachu mieszkania zespół nakręcił krótki film reklamowy. Obydwie kobiety siedzą i czytają na kanapie z podniesionymi nogami, aby mężczyźni, którzy właśnie sprzątają, mogli odkurzyć również pod kanapą. Film ilustruje debatę społeczną tamtych lat w Szwecji, kiedy zaczęto coraz głośniej mówić o równouprawnieniu. Wtedy wprowadzono też urlop wychowawczy dla ojców. Wizerunek nowoczesnego szwedzkiego mężczyzny, dbającego o dzieci i dom, stał się słynny na całym świecie.

Sztokholm

Dom przy Baggensgatan 21, gdzie w 1974 roku mieszkali Anni-Frid i Benny

Ze Starego Miasta przejeżdżamy metrem na stację Mariatoget. Po wyjściu na powierzchnię trafiamy niemalże prosto do hotelu Rival, przy placu Mariatorget 3, którego współwłaścicielem jest Benny.

W kinie, które jest częścią hotelu, odbyła się w 2008 roku premiera filmu Mamma Mia! Na uroczystości zjawiły się wszystkie cztery gwiazdy ABBY. Zespół pojawił się wtedy w pełnym składzie na balkonie: Agnetha i Anni-Frid razem w środku, Benny i Björn po bokach, oddzieleni od wokalistek grupą aktorów. Cała czwórka została wtedy po raz ostatni sfotografowana wspólnie – ale w towarzystwie innych osób – na jednym zdjęciu.

Sztokholm

Hotel Rival

Mimo wielu plotek, prób i pogłosek o możliwej reaktywacji zespołu ABBA nigdy ona nie nastąpiła. I prawdopodobnie nigdy już nie nastąpi.

 

CZY WIESZ, ŻE…

  • Zyski, jakie państwo szwedzkie czerpało z działalności ABBY były porównywalne do sprzedaży samochodów marki Volvo.
  • ABBA to grupa szwedzka, ale Anni-Frid pochodzi z norweskiego miasteczka Bjoekassen na północ od kręgu polarnego. Jest córką Norweżki i niemieckiego żołnierza wojsk okupacyjnych z czasów II wojny światowej.
  • Przed przyjęciem nazwy ABBA zespół wystąpił w szwedzkiej telewizji jako Festfolket.
  • Jedenaście lat po ostatnim wspólnym występie wydano nieznany dotąd utwór ABBY I Am The City. Piosenka została nagrana 5 i 6 maja 1982 roku, ale trafiła dopiero na album More Abba Gold w maju 1993 roku.
  • W 2005 roku Madonna w swojej piosence Hung up wykorzystała motyw z utworu Gimme, Gimme, Gimme. Wokalista osobiście poprosiła o zgodę Björna i Benny’ego i uzyskała ją.
  • Po rozpadzie zespołu Björn i Benny napisali muzykę do musicalu Chess (1984), z którego pochodzi wielki hit One Night in Bangkok.
Komentarze

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *